Co to jest ładunek allostatyczny?

Ładunek allostatyczny to ilość energii metabolicznej niezbędna dla danego mechanizmu fizjologicznego do utrzymania jego równowagi

Allostatic Load

Zdjęcie Natashy Connell w Unsplash

Ilość energii metabolicznej potrzebnej do utrzymania równowagi przez dany mechanizm fizjologiczny nazywana jest ładunkiem allostatycznym. Termin ten został ukuty przez McEwena i Stellara w 1993 roku. Kiedy organizm zużywa więcej energii, niż powinien, aby odwrócić bodziec, który zakłócił jego równowagę, występuje przeciążenie allostatyczne w niektórych mechanizmach obronnych organizmu, zwiększające ryzyko choroby.

Homeostaza i procesy allostazy

Termin „homeostaza” wskazuje na właściwość organizmu do zachowania równowagi niezależnie od zmian i bodźców zachodzących w środowisku zewnętrznym. Homeostazę zapewniają określone mechanizmy fizjologiczne, które w organizmach zachodzą w sposób skoordynowany. Z kolei termin „allostaza” charakteryzuje mechanizmy i narzędzia gwarantujące ustanowienie i utrzymanie homeostazy.

Mechanizmy kontrolujące temperaturę ciała, pH, objętość płynów ustrojowych, ciśnienie krwi, tętno i stężenie pierwiastków we krwi to główne narzędzia allostatyczne służące do utrzymania równowagi organizmu. Instrumenty te działają na zasadzie negatywnego sprzężenia zwrotnego, co gwarantuje odwrotną zmianę w stosunku do zmiany początkowej, czyli wytwarza odpowiedzi zmniejszające bodziec początkowy. Tym samym odpowiada za zapewnienie właściwej równowagi dla organizmu.

  • Dowiedz się więcej z artykułów „Co to jest homeostaza?” i „Co to jest allostaza?”

Reakcja na stres

Fizjologiczna reakcja zawsze występuje w odpowiedzi na bodziec powodujący załamanie homeostazy. Zatem działanie na jednostkę, czy to o podłożu psychologicznym, czy fizycznym, będzie miało jako odpowiedź odchylenie od homeostazy i wynikającą z tego reakcję allostatyczną w celu odzyskania równowagi. Stres jest przykładem powszechnego bodźca w codziennym życiu jednostek i odpowiada rzeczywistemu lub wyimaginowanemu zdarzeniu, które zagraża homeostazie, wymagając allostatycznej odpowiedzi organizmu.

Zgodnie z teorią obciążenia allostatycznego (ACT) opracowaną przez McEwena i Stellara, oczekiwania dotyczące odpowiedzi na bodziec mogą być pozytywne, negatywne lub neutralne. Kiedy reakcje są pozytywne i kończą cykl agresji, powracając do homeostazy, zdrowie jednostki nie jest zagrożone. Z drugiej strony, gdy obciążenie allostatyczne utrzymuje się przez długie okresy lub nie następuje reakcja adaptacyjna, która zakończyłaby cykl agresji, mamy do czynienia z przeciążeniem allostatycznym i wynikającym z niego uszczerbkiem na zdrowiu.

Słaba adaptacja organizmu w sytuacji przeciążenia allostatycznego może spowodować uszkodzenie kilku narządów, w tym mózgu. Uszkodzenie to może objawiać się na różne sposoby, na tle zaniku tkanki (zwyrodnienia), nadwrażliwości, przeciążenia funkcjonalnego (nadciśnienie) czy zaburzeń psychicznych (lęk, depresja). Codzienne stresy mogą być związane z wystąpieniem lub nasileniem objawów spowodowanych takimi uszkodzeniami.

Według książki „Neuropsychologia rozwojowa” kaskada efektów molekularnych i neurobiologicznych związanych z wrażliwymi sytuacjami w środowisku, takimi jak zaniedbanie doświadczane przez niektóre biedne dzieci, może być przykładem reakcji allostatycznej, która wytrąca ładunek allostatyczny w organizmie nadal w jej rozwoju. Wykazano, że osoby o niższym statusie społeczno-ekonomicznym zgłaszają większe narażenie na stresujące wydarzenia i wpływ tych wydarzeń na ich życie niż osoby o większej sile nabywczej.

Sugeruje to, że osoby ubogie mogą rozwinąć dużą podatność na stres, aw konsekwencji na choroby lub trudności w rozwoju poznawczym. W przeglądzie piśmiennictwa znaleziono dowody na to, że grupy doświadczające wczesnego stresu mają upośledzenie funkcji, takich jak uwaga, język i podejmowanie decyzji, a także zmiany w komponentach mózgu.