Allostaza to nazwa nadana mechanizmom gwarantującym fizjologiczną stabilność żywego organizmu
Zdjęcie: jesse orrico w Unsplash
Pojęcie „allostazy” zostało stworzone przez lekarza i fizjologa Petera Sterlinga oraz neurologa Josepha Eyera w 1988 roku. Allostaza charakteryzuje mechanizmy i narzędzia gwarantujące ustanowienie i utrzymanie homeostazy. Ilość energii metabolicznej potrzebnej do utrzymania równowagi fizjologicznej przez dany mechanizm fizjologiczny nazywana jest ładunkiem allostatycznym. Dekompensacja homeostazy na skutek przeciążenia allostatycznego jakiegoś narzędzia obronnego organizmu może spowodować uszczerbek na zdrowiu.
Homeostazę zapewniają określone procesy fizjologiczne, które w organizmach zachodzą w sposób skoordynowany. Mechanizmy kontrolujące temperaturę ciała, pH, objętość płynów ustrojowych, ciśnienie krwi, tętno i stężenie pierwiastków we krwi to główne narzędzia allostatyczne służące do kontrolowania równowagi fizjologicznej. Generalnie mechanizmy te działają poprzez negatywne sprzężenie zwrotne, które działa na rzecz redukcji określonego bodźca, zapewniając odpowiednią równowagę organizmu.
Obciążenie allostatyczne
Ilość energii metabolicznej niezbędnej dla danego mechanizmu fizjologicznego do utrzymania homeostazy nazywana jest ładunkiem allostatycznym. Dekompensacja homeostazy z powodu przeciążenia allostatycznego jakiegoś narzędzia obronnego organizmu może spowodować szereg szkód zdrowotnych. Innymi słowy, gdy organizm zużywa więcej energii niż powinien, aby odwrócić bodziec, który zaburzył jego równowagę, następuje przeciążenie allostatyczne, które zwiększa ryzyko choroby.
Fizjologiczna reakcja zawsze występuje w odpowiedzi na bodziec powodujący załamanie homeostazy. Zatem działanie na jednostkę, czy to o podłożu psychologicznym, czy fizycznym, będzie miało jako odpowiedź odchylenie od homeostazy i wynikającą z tego reakcję allostatyczną w celu odzyskania równowagi. Stres jest przykładem powszechnego bodźca w codziennym życiu ludzi i odpowiada rzeczywistemu lub wyimaginowanemu zdarzeniu, które zagraża homeostazie, wymagając allostatycznej odpowiedzi organizmu.
Oczekiwania odpowiedzi na bodziec mogą być pozytywne, negatywne lub neutralne. Kiedy reakcje są pozytywne i kończą cykl agresji, powracając do homeostazy, zdrowie jednostki nie jest zagrożone. Wręcz przeciwnie, gdy obciążenie allostatyczne utrzymuje się przez długi czas lub nie dochodzi do reakcji adaptacyjnej, która zakończyłaby cykl agresji, mamy do czynienia z przeciążeniem allostatycznym i wynikającym z tego uszczerbkiem na zdrowiu.
Uszkodzenie to może objawiać się na kilka sposobów, na tle utraty tkanki (zwyrodnienia), nadwrażliwości, przeciążenia funkcjonalnego (nadciśnienie) czy zaburzeń psychicznych (lęk, depresja). Codzienne stresy mogą być związane z wystąpieniem lub nasileniem objawów spowodowanych takimi uszkodzeniami.
Wniosek
Utrzymanie równowagi w środowisku wewnętrznym jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania systemów, z których składa się organizm każdej żywej istoty. Na przykład enzymy to substancje, które działają jak biologiczne katalizatory, przyspieszając szybkość różnych reakcji. Aby pełnić swoją funkcję, potrzebują odpowiedniego środowiska o normalnej temperaturze i pH. Dlatego zrównoważone ciało to zdrowe ciało.
